چرا با وجود شدّت مشكلات زمان غيبت، همۀ خوبي ها را در آن زمان دانسته اند؟
پاسخ:
به نظر مي رسد منشأ اين سؤال حديثي باشد كه از امام حسين ـ عليه السلام ـ نقل شده است كه در آن حديث امام حسين ـ عليه السلام ـ فرمود: «امري را كه منتظر آن هستيد (فرج و ظهور قائم) محقق نخواهد شد مگر آن هنگامي كه بعضي از شما از بعضي ديگر بيزاري جويد، و بعضي از شما بر بعضي ديگر شهادت به كفر دهند و بعضي از شما بعضي ديگر را لعن نمايند، (راوي مي گويد به امام عرض كردم: چه خيري در آن زمان وجود دارد؟) پس امام حسين ـ عليه السلام ـ فرمود: همۀ خيرات درآن زمان است چه آن كه قائم ما قيام مي كند و همۀ آن شرور و مفاسد (كه در زمان غيبت به وجود آمده) را دفع مي كند»(۱) و روايتي به همين مضمون از امام حسن ـ عليه السلام ـ هم نقل شده است.
طبق قاعده اي در علم اصول «تعليق الحكم باالوصف مشعر بالعليّة» يعني هر گاه حكمي را معلّق بر وصفي نمايد، اين تعليق اشعار به عليت وصف نسبت به حكم دارد و معنايش اين است كه علّت حكم وجود اين وصف است مثلا وقتي گفته مي شود:( سيگار نكشيد زيرا سرطان زا است) در اين جمله (منع كشيدن سيگار) كه حكم است متعلق شده به وصف كه سرطان زائي است و معناي اين تعليق اين است كه علّت منع، سرطان زائي است نه ذات سيگار.
در حديث شريفي كه منشأ سئوال شده، امام ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: همۀ خيرات در آن زمان است زيرا در آن زمان قائم ما قيام مي كند و همۀ آن شرور و مفاسد را برطرف مي سازد، و وجود خيرات كه بمنزلۀ حكم است معلق شده به وصف كه عبارت است از قيام قائم ـ عليه السلام ـ ، و معناي آن اين است كه منشأ و علّت وجود همۀ خيرات قيام و ظهور قائم ـ عليه السلام ـ است نه دوران پر آشوب و فتنۀ آخر الزمان و غيبت. بنابراين معناي حديث اين است كه همۀ خيرات در زمان ظهور دولت حق و حاكميت صالحان است كه در آخرالزمان تحقق مي يابد نه اين كه همۀ خيرات در زمان تاريك و پر آشوب غيبت باشد كه در واقع زمان سيطره و گسترش جور و ستم است. و اين مطلبي است كه از آيات و روايات متعددي استفاده مي شود.
از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ روايت شده كه فرمود: «بر امت من زماني فرا مي رسد كه از قرآن باقي نمي ماند مگر رسم آن و از اسلام باقي نمي ماند مگر اسم آن، مردم خود را مسلمان مي خوانند در حالي كه از اسلام بيگانه و بي خبر اند، مساجدشان (از نظر بناء و ظاهر) آباد ولي هدايت در آنها وجود ندارد، و دانشمندان آن زمان بدترين دانشمندان در روي زمين اند كه باعث فتنه و آشوب مي شوند»(۲) و از امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ نقل شده كه فرمود: «ظاهر مي گردد در آخر الزمان… و آن بدترين زمان ها است، زنان عريان، از دين خارج شده… و مايل به شهوات… زناني كه حرام هاي الهي را حلال مي شمارند.»(۳) و نيز از رسول خدا و امام صادق ـ عليه السلام ـ در احاديث مفصل و طولاني در اين باره نقل شده كه شما مي توانيد براي مطالعۀ آن به كتاب شريف منتخب الاثر تاليف آيت الله صافي گلپايگاني صفحات: ۵۳۲ تا ۵۳۹ مراجعه نمائيد. در اين احاديث از فتنه و آشوب آخر الزمان و دوران غيبت به تفصيل سخن گفته شده و بيانگر اين است كه دوران غيبت دوران تاريك و پر مشقتي است و دوران حاكميت ظلم و جور و فتنه مي باشد. بنابراين خيري از اين جهت در آن زمان وجود ندارد و هر چه خير است در ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ و حاكميت دولت حق خواهد بود و حديثي كه منشأ سئوال گرديده هم بر اين مطلب دلالت دارد چنانچه توضيح داديم.
پاورقی:
۱٫ منتخب الاثر، آيت الله صافي گلپايگاني، ص ۵۲۹٫
۲٫ منتخب الاثر، آيت الله صافي، ص ۵۳۰٫
۳٫ همان منبع.
